Форум пятисот татарских женщин: «Не зря родной язык называют «языком матери». Не отца!» / Калфак кигән хатын-кыз җыелган бәйрәм (ФИКЕРЛӘР)

imageВчера татарские женщины из 22 стран собрались, чтобы обсудить насущные вопросы сохранения народных традиций. «Только если женщины сохранят в своей душе любовь к нации, татарский народ будет жить и не пропадет в веках!» — эта мысль красной нитью проходила сквозь все мероприятия. Корреспондент «БИЗНЕС Online» стала свидетелем того, как татары Москвы попросили Энгеля Фаттахова спасти татарскую школу, и узнала, как Тукай и российский посол помогли приехать представительницам Турции.

ФОРУМ ТАТАРСКИХ ЖЕНЩИН СОБРАЛ 500 УЧАСТНИЦ

Вчера национальными костюмами и калфаками пестрил зал театра Тинчурина — в фойе посетительниц, коих здесь было большинство, встречала выставка национального костюма, представленная в основном татарстанскими мастерами. 500 делегатов съехались сегодня в Казань, чтобы принять участие в IV Всемирном форуме татарских женщин. Не было в зале разве что Рашиды абыстай, скончавшейся в минувшую пятницу. Теперь ее место на неофициальном пьедестале наиболее значимых в этом сообществе героинь займет, пожалуй, Альмира Адиатуллина, которая в Верховном суде РТ добилась права фотографироваться на паспорт в платках.

«Только если женщины сохранят в своей душе любовь к нации, татарский народ будет жить и не пропадёт в веках!» — под таким девизом начала свою работу конференция. Слова эти приведены не случайно, принадлежат они выдающейся татарской женщине ХХ века — Мухлисе Буби. Просветительница и первая женщина — мусульманский судья была знаменита не только среди татар, но и во всем мусульманском мире.

Роли женщин в нашем обществе было посвящено приветствие от Рустама Минниханова. От имени президента Татарстана обращение зачитал Энгель Фаттахов, вице-премьер и министр образования и науки РТ. «Пример царицы Сююмбике, первой женщины-татарки, получившей образование в Сорбонне — Сары Шакуловой, первой женщине шариатской судье Мухлисы Буби, героя Советского Союза Магубы Сыртлановой ясно показывает, какую роль в обществе занимает татарская женщина», — подчеркнул президент Татарстана и пожелал удачи в работе форума.

ДРЕСС-КОД: КАК «ОПРОСТОВОЛОСИЛАСЬ» ЗИЛЯ ВАЛЕЕВА

IMG_3110Еще до начала форума возникли вопросы дресс-кода — всех участниц, даже журналисток, звали исключительно в калфаках, что смутило журналистов и стало поводом обсуждения в соцсетях. Ранее на пресс-конференции организатор форума — председатель общественной организации татарских женщин «Ак калфак» Кадрия Идрисова отметила, что на мероприятии каждая участница должна быть в калфаке (калфак — традиционный татарский женский головной уборприм. ред.). Однако выдержали это условие, призванное популяризировать национальный костюм, понятно, не все. В частности, «опростоволосилась», если говорить дореволюционным языком, директор музея-заповедника «Казанский Кремль» — а по совместительству председатель общественной организации «Женщины Татарстана» Зиля Валеева, занявшая место в президиуме без головного убора.

К слову сказать, многие положительно отнеслись к призыву. Так, педагог детской хореографической студии ансамбля танца «Kazan» Нигина Ахмадуллина в беседе с корреспондентом «БИЗНЕС Online» рассказала: «Когда родители детей, которые должны были выступать на балу в Ратуше, услышали об этом требовании, поспешили в магазины покупать калфак. Я считаю, что это хороший способ популяризации национального костюма».

А судя по выступлениям делегаток, в популяризации современного татарского костюма особо преуспели, пожалуй, татары Уфы и Китая. Так, в Уфе в прошлом году было открыто ателье национальной татарской одежды дизайнера Гульнариты Камаловой, а в китайском городе Кульджа работают два магазина татарской одежды. Хозяйкой магазина и автором изделий является татарка, в шестом поколении проживающая в Китае, Фархинур Хасан. К слову сказать, на следующий год в рамках V Всемирного форума татарских женщин планируется проведение конкурса дизайнеров стилизованной татарской одежды.

КАК ЭНГЕЛЯ ФАТТАХОВА ПОПРОСИЛИ СОХРАНИТЬ ТАТАРСКУЮ ШКОЛУ В МОСКВЕ

Ожидаемо одной из важнейших тем форума стал вопрос сохранения языка, который и поднял в выступлении Фаттахов. Министр напомнил, что за последние два десятилетия произошли значительные изменения не только в республике — сегодня Татарстан занимает ведущие позиции в России практически по всем отраслям — но и в сознании людей. Отметил, что воспитание ребенка начинается с семьи. И именно с этой целью в школах республики по указу президента РТ с прошлого года был введен новый предмет — семьеведение. «Не случайно говорят, что воспитание, не полученное в детстве, в будущем не восполнит и целый мир. Поэтому вы должны понимать, какая на вас ответственность», — обратился он к собравшимся в зале женщинам.

О необходимости сохранения родного языка напомнил и татарский писатель, драматург, публицист, общественный деятель Рабит Батулла: «Не случайно родной язык называют „языком матери“. Не отца!». Корреспондент БИЗНЕС Online, впрочем, ощутила некий диссонанс этого посыла с аудиторией: большую часть делегатов составляли женщины возраста 50+…

Но конференция шла своим чередом — выступления сменялись заявлениями, реплики — просьбами. В частности, воспользовавшись присутствием министра образования (пусть и республики), татары из Москвы попросили Энгеля Фаттахова помочь в сохранении единственной татарской школы в первопрестольной. Как выяснилось, московской школе пока ничего не грозит — но нет достойной смены нынешнему директору, которая не сегодня-завтра уйдет на заслуженный отдых.

Несмотря на напряженные отношения между двумя странами, приехали на форум и делегаты из Турции. «У меня возникли сложности с получением визы. Целый месяц не могли ее оформить. Но я пошла на прием к послу России в Стамбуле, он меня узнал, потому что принимал как-то участие в мероприятиях, посвященных Габдулле Тукаю. И вопрос с визой был решен в течение часа. Днем я получила визу, а вечером у меня был уже самолет, — рассказала в беседе с корреспондентом „БИЗНЕС Online“ председатель общества „Идель-Урал“ Стамбула Гюлтен Ураллы. — Да, задержали на таможне, задавали вопросы, но, выяснив цель поездки, отпустили. Но я не боюсь. Бывали случаи, когда в 1990-х годах меня задерживали на несколько часов. Я однажды даже уснула в комнате досмотра. А чего бояться, максимум, что могут сделать — посадить на обратный самолет».

ДЕЛЕГАТЫ СО ВСЕГО СВЕТА

Напомним, IV Всемирный форум татарских женщин начал свою работу еще 24 апреля. Участие в нем принимает более 500 делегаток из 43 районов Республики Татарстан, 52 регионов Российской Федерации и 22 стран зарубежья, среди которых Австралия, Турция, США, Украина, Китай, Франция, Финляндия, Азербайджан, Беларусь, Казахстан, Литва, Польша, Узбекистан, Эстония, Чехия и др. Вчера участницы всемирного форума татарских женщин провели работу по секционным заседаниям по темам «Национальное воспитание в системе образования», «Сохранение и развитие национального культурного наследия», «Новые проекты, нашедшие применение в системе воспитания татарского народа». Завтра же состоится торжественный вечер, посвященный 130-летию Габдуллы Тукая.

Организаторами форума выступают международная общественная организация «Всемирный конгресс татар» и общественная организация татарских женщин «Ак калфак». Напомним, она была создана 1990 году и ведет работу по оказанию помощи в становлении татарских школ, гимназий; содействует открытию воскресных школ и курсов изучения татарского языка литературы и искусства, истории в местах компактного проживания представителей татарской нации; участвует в организации клуба «Советы молодой семье» с участием психологов, экономистов, юристов и других специалистов; принимает активное участие в разработке законодательных актов о социальной и правовой защите материнства, детства и отцовства и т.д.

Изюминкой форума этого года стал «Калфак туе» («Бал калфака»), который прошел в Коломенском зале Казанской ратуши. Но как рассказать об этом многоцветье в дворцовых интерьерах Ратуши? Пожалуй, этого не передать словами — но взгляд через объектив фотографа «БИЗНЕС Online» позволяет понять красоту бала.

«БИЗНЕС Online».

* * *

Бу көннәрдә дөньяның төрле тарафларыннан килгән татар хатын-кыз лидерлары башкалабызга  җыйналды: Казанда бөтендөнья хатын-кызларының «Ак калфак» форумы уза. Дүртенче тапкыр оештырылган халыкара проект уңаеннан Казан Ратушасында “Калфак туе” да узды.

Ай, әле бик еракта идек без,
Илле чакрым җирне килдек без;
Ак калфакның табылган чагы,
Туганнарның сагынган чагы.

Нәкъ җырдагыча, татар хатын-кызлары мәһабәт бинага очрашуга килде. Халкыбызның әлеге иҗат үрнәге тулысынча бәйрәмнең асылын ачты кебек. Казан Ратушасы бу кадәр гүзәл затларны кабул иткәне булмагандыр әле! “Калфак туе” дигән театральләштерелгән музыкаль тамаша, чыннан да, ХХI гасыр өчен шактый кыю адым булды. Уен эшмени: чарага фәкать калфак кигән хатын-кызлар һәм түбәтәй кигән ир-атлар гына кертелде (хәтта журналистларга да искәрмә булмады).

«Калфак туе» дип аталган мәҗлесләр Тукай заманнарында да оештырылган. Без моны Тукайның сөйгәне Зәйтүнә Мәүледова истәлекләреннән дә укып беләбез. Ул чорда да калфак бәйрәменә кызлар ак күлмәктән, ак калфактан гына йөргән. Гомумән, ак төс хатын-кызларыбызның табигый матурлыгына, сафлыгына дәлил булып тора. Ак төстәге кием кигән һәм атрибутларга ия булган герой рухи матурлык, изге күңеллелекнең романтик гәүдәленеше булып торган. Бөтендөнья татар конгрессы башкарма комитеты каршында эшләп килгән “Ак калфак” бөтендөнья татар хатын-кызлар җәмгыяте әнә шул тамырларга кайтуны максат итеп куя да. Бала тәрбияләү, гаиләдә хатын-кызның бурычлары, милләт язмышы, рухи, милли мирасны үзебездән килгән буыннарга түкми-чәчми җиткерү – хатын-кыз гына башкарырдай изге гамәлләр.

Пенза өлкәсе Кутеевка авылыннан килгән Фирдәвес ханым Тумеркина — милли ризык, аш-су остасы. “Өчпочмак, пәрәмәч, бәлеш, чәк-чәкләр пешерәбез. Беләсезме, безнең продукцияне татар гына түгел, башка милләт вәкилләре дә яратып ала. Мин 20 ел Әстерхан каласында торган идем. Шул шәһәрдән бәлеш пешерү серләренә өйрәндем. Борынгы рецептым да бар. Татар гаиләләрендә Коръән ашы, башка бәйрәмнәргә шушы бәлешемне гел пешертәләр, чөнки бик тәмле чыга, бозылмый да. Мин аны фәкать авыл продукциясеннән генә әзерлим, өстәвенә хәләл. Бүген беренче тапкыр “Калфак туе”нда катнашам. Дөрес оештырылган бәйрәм, ризыкларда гына түгел, милли киемнәребезгә дә кайтырга кирәк.”

“Калфак туе” концерт номерлары белән үрелеп барды. Махсус әлеге проектка багышланган номерлар күзгә ташланмаса да, андыйлары да булды, мәсәлән, күмәк бию. Күрше бүлмәдә оештырылган калфак чигү буенча остаханәләрдә ханымнар бик теләп катнашты.

Гөлнара Әркәева Балтачтан килгән. Һөнәре буенча тегүче булса да, милли баш киемнәре тегәргә әле ике ел элек кенә өйрәнгән икән. “Әлбәттә, бер дәрестә генә өйрәтеп булмый. Шулай да үз алымнарымны җиткерергә тырышачакмын. Шәхсән үзем ике ел элек форумда катнашкан идем. Анда Самараның данлыклы остасы Гөлнара Насыйрова белән танышып, Самарага дәресләргә йөрдем. Асылда калфакларны сәхнә кешеләре өчен әзерлим. Гади халык  алай кызыксына дип әйтә алмыйм. Аның өчен калфак туйларын ешрак оештырыга кирәктер”, — ди Гөлнара.

Калфакларның бүгенге көндә ниндие генә тегелми. Замана туташларының зәвыгын канәгатьләндерү өчен халык осталары фантазияләрен кызганмый. Татар хатын-кызларына хас булган эчке матурлык, тыйнаклык әнә шул милли баш киемендә чагыла да бит инде.

Чара IV Бөтендөнья Татар хатын-кызлары форумы уңаеннан оештырылган тамашада Төркиядән Гөлтан Ураллы да килгән. Гөлтан ханым Казанның еш кунагы, шулай да Татарстан аны килгән саен гаҗәпләндерә, сокландыра. Шулай да кайбер секция утырышларында рус телендә аралашулары күңеленә тигән. «Мирасны калдыру турында сөйлиләр, нинди мирасны калдырачаклар — аңламадым мин. Минем өчен тел беренче урында тора. Татарны татар дип тоткан әйбер – телебез һәм динебез. Бүген, Аллага шөкер, барысы да татарча сөйләште. Хатын-кыз бала карында чакта ук тәрбияли башларга тиеш, алай гына да түгел, үзеңә пар сайлаганда ук, дияр идем. Ана кешегә зур вазыйфа йөкләнгән. Шуны белсеннәр иде гүзәл затларыбыз. Милли аһәңнәрне карында чагында ук сабыйга ирештерергә кирәк. Иң матур уен коралы — әни тавышы, үз телен бала карында ук ишетеп ятарга тиеш”, — ди Гөлтан ханым.

Форумга карата төрле фикерләр бар. Мәсәлән Казаннан Ләйсән Бәдретдинова безгә менә болай ди: “Пленар утырышта еш кына ана теле турында чыгышлар булды. Барысы да анадан башлана дигән фикерләр яңгырады. Форумда катнашучы делегатларга карасаң, 90 проценты карт әбиләр. Аларга уртача 60-70 яшьтер инде. Бер шундый апа телефонымны сорап торды, улына шалтыратасы булган икән. Мин аңа шатланып телефонымны суздым. Ә ул “Андрюша, сынок…” димәсенме!? Ис-акылым китте. Ничек инде татар хатын-кызларына килгән мөхтәрәм апа рус баласы тәрбияләгән? Дөресен генә әйткәндә, бу әбиләрнең, руслар әйтмешли, поездлары киткән бит инде. Үз балаларын үстергәннәр, татармы, татар түгелме дигәндәй. 35-40 яшьтәге аналар нишләптер форумда сирәк күренә. Нишләп безгә урта-буын хатын-кызлардан качарга? Форумга аларны күбрәк чакырырга кирәк иде”.

“Калфак туе”нда катнашучылар күренекле татар хатын-кызлары язмышлары белән танышытырып, Казан ханбикәләре – Нурсолтан һәм Сөембикә, татар халкының беренче профессиональ артисты Сәхипҗамал Гыйззәтуллина-Волжская һ.б. белән “очраштырдылар”.

Хәзерге вакытта Эстониядә ике меңләп татар гомер итә. Гөлбстан Ногыманова Эстониядә “Идел” татар җәмгыятен җитәкли. Күптән түгел генә җәмгыятькә инде 20 ел тулган. Бирегә җитмешләп милләттәшебез йөри икән. “Без Татарстаннан ярдәм көтеп ятмыйбыз, барысын да үзебез башкарабыз, Аллага шөкер, – ди Гөлбстан Ногыманова. – Җәмгыятебезнең үз фатиры бар!Таллинда башка бер милли җәмгыятьнең дә үз куышы юк.  Монда без җомга намазлары да, төрле милли бәйрәмнәр дә оештырабыз. Хәтта спектакльләр дә куябыз. Милли киемнәребезне күрсәтәбез. Беләсезме, киемнәребезне күреп башка халыклар соклана! “Карале, татарларның киемнәре бигрәк бай икән”, — дип күңелләребезне күрәләр. Без мескен халык түгел! Ватаныбыздан читтә гомер итсәк тә, калфак кигән башыбызны горур йөртәбез. Милли ризыкларыбызны авыз итүчеләр дә шакката. Бала чактан канга сеңеп калган гореф-гадәтләрне киләчәк буынга да тапшырасы иде бит. Иң кирәкле сыйфатыбыз – горурлыкны югалтмаска иде”. 

intertat.ru

Просмотров: 1766

Комментирование запрещено