Габдулла Мөхәммәткәрим «Ислам дине һәм татар халкының милли үзенчәлеге» дип аталган секциядә. Уңда — Талип хәзрәт Яруллин.

Казанда “Милли тормыш һәм дин” дип аталган VIII Бөтенроссия дин әһелләре фо­румы булып узды. Быел анда Татарстан Рес­публикасыннан һәм Рос­сия Федерациясенең 68 төбә­геннән 1050 делегат кат­нашты. Самара өлкәсеннән дә җые­лышка 44 кеше чакы­рыл­ган иде. Делегатлар бе­ренче көн­не 4 секциягә бүле­неп эш­ләделәр.

Ә икенче көнне Галиәсгар Ка­мал академия театры бина­сында пленар утырыш үт­кә­релде. Президиумга Самара өлкәсенең региональ Диния нәзарәте рәисе, мөфти Талип хәзрәт Яруллин да сайланган иде.

Пленар утырышның берен­че өлешендә чыгыш ясаган Сарытау өлкәсе мө­селманнары Диния нәзарәте рәисенең беренче урынбасары, Энгельс шәһәре мәхәлләсе имам-хатыйбы Рушан хәзрәт Сәйфетдинов бик зур проблеманы күтәреп, мә­хәллә Ус­тавларының Рос­сиянең Пра­вослав чиркәве җибәргән өл­геләргә таянып язылуы, алай эшләмәсәң, югары орган­нарда кабул ителмәве турында сөйләде. “Ә христиан һәм ислам дине нигезләрендә аерма бар бит. Мәчетләр шура фикеренә таянып эшләгәндә генә мәхәллә үзәге булып хезмәт итә ала”, — дип сөйләде. Рушан хәзрәт муллаларның халыкка якынрак булуын, мәҗ­лесләргә чакырылганда гарәп телендә дога укып кайту белән генә чикләнмәүләрен, халык бе­лән күбрәк аралашуларын, яшьләргә ислам дине тәртибен, мөселман гаиләсе төзелешен аңлатуларын теләде.

Татарстан Республикасы Фәннәр академиясенең Татар энциклопедиясе һәм төбәкне өйрәнү институты директоры Искәндәр Гыйлаҗев, “Ислам дине һәм татар халкының милли үзенчәлеге” секциясе эшенә нәтиҗә ясаганда, Явыз Иван басып алганнан соң, татарларның югары сыйфатлы мәдәният үрнәкләрен саклау эшен дин әһелләре үз өстенә алып, бүгенге көнгә кадәр китереп җиткерүләре турында сөйләде, киләчәктә дә дин әһелләренең бу өлкәдә туктаусыз эш алып барырга тиешлеген искәртеп үтте.

Бу җәһәттән, шул секциядә эшләгән Самара өлкәсенең Тольятти Җәмигъ мәчете имам-хатыйбы, төбәк мөхтәсибе Ислам хәзрәт Гомәровның чыгышын китереп үтәсе килә. Ул бөек шагыйребез Габдулла Тукайның шигырьләренә мөрәҗәгать итеп, аларны яттан укып бирде. “Әгәр дә балаларга Тукайны без өйрәтмәсәк, аны өлкә, район җитәкчеләре өйрәтмәячәк”, — дип ачынып сөйләде Ислам хәзрәт Гомәров.

Ул Тольятти Сабан туенда булган бер вакыйганы да искә төшереп үтте: “Сабан туйларыбыз дуңгыз итеннән һәм аракыдан тора. Әгәр дә тырышлык куйсак, моңа каршы чыга алабыз. Бер елны Сабан туенда азан әйтер вакыт җиткәч: “Хәзрәт, син торып тор, концерт бетсен әле”, — диделәр. Мин: «100 сум бирәм, миңа Азан әйтергә мөмкинлек бирегез», — дигәч, «Бу аз бит» дигән җавап ишеттем. Ахыр чиктә күбрәк акча биреп, Азан әйтергә мөмкин булды. Яхшымы-яманмы, минем өчен бу җиңү иде…

Менә шундый, җан ачысы булып яңгыраган сүзләрне әйтү, бергәләшеп хәл итү, сөйләшү нәтиҗәләрен тормышка ашыру юлларын эзләү өчен кирәк шушындый мәйданнар”, — дип тәмамлады чыгышын Ислам хәзрәт Гомәров.

Шул ук секциядә чыгыш ясаган Камышлы, Кләүле һәм Исак­лы районнары мөхтәсибе, Иске Ярмәк мәчете имамы Габдулла хәзрәт Мөхәммәткәрим исә “Исламда милләт бармы?” дигән сорауга җавап эзләп:

- Дин милләтне вә телне саклап калган дибез. Мил­ләтебез дә динне саклауга зур өлеш керткән, дип өстәргә дә була. Соңгы ва­кытларда кайбер дин әһел­ләре, бигрәк тә чит ил­ләрдә укып кайту­чылар, ислам динендә милләт юк, без барыбыз да мөселманнар дип сүз куерта башладылар. Чит җирләрдә язылган китапларда гына чын дин сакланган дип сөйлиләр. Ник соң алар Коръән аятендә язылган “Сезне бер ата-анадан бар кылып, җир йөзенә төрле милләтләр вә кабиләләр итеп тараттык” дигән сүзләргә игътибар бирмиләр? Кызганыч, алар татар галимнәренең әсәр­ләрен һич тә кулларына тотып карамаганнардыр. Ризаэтдин хәзрәт Фәхретдин, Шиһабетдин Мәрҗәни, Муса Җаруллаһ Бигиев, Габдерәшид хәзрәт Ибраһимов, Әхмәдһади, Каюм Насыйриларның әсәр­ләрен өйрәнергә кирәк. Үз милләтеңнең тарихын, дин галимнәренең тормыш юлын, әсәрләрен өйрәнмичә генә, мондый фикер йөртү дөрес булмас ул, — дип сөйләде.

“Болгар Ислам академиясе — милли рухи фикерне торгызу үзәге”, “Мәчет һәм татар гаиләсе” һәм “Ислам дине һәм күпкырлы матбугат” дип аталган секцияләрдә дә сөйләшү-гәпләшү бик кызу барган. Бу турыда да секция модераторлары пленар утырышта сөйләделәр.

Чыгышлар, докладлар тә­мамлангач һәм секцияләрдәге эшләргә нәтиҗәләр ясалгач, сүз Бөтендөнья татар кон­грессы Башкарма комитеты рәисе Ринат Зиннур улы Закировка бирелде. Ул Бөтендөнья татар конгрессы Башкарма комитеты һәм Татарстан Респуб­ликасы Мәдәният министрлыгы бүләкләрен тапшырды.

Ә җомга намазыннан соң, моннан 40 ел элек казып алынган Казан ханнары Мәхмүд һәм Мөхәммәд-Әмин һәм аларның гаилә әгъзаларының сөякләре җирләнде. Бу чарада Татарстан Президенты Рөс­тәм Миңнеханов, Россия мө­селманнарының баш мөфтие Тәл­гать хәзрәт Таҗетдин һәм Та­тарстан Республикасы мөф­тие Камил хәз­рәт Сәми­гуллин да катнаштылар.

19 май көнне, төшке аштан соң, Г.Камал исемендәге Татар дәүләт Академия театрында “Милли тормыш һәм дин” VIII Бөтенроссия татар дин әһелләре форумы пленар утырышының икенче өлеше узды.

Гадәт буенча, утырыш Коръ­ән сүрәләре белән башланып китте. Соңыннан сәламләү сүзе белән Татарстан Респуб­ликасы Президенты Рөстәм Миңнеханов чыгыш ясады һәм халкыбызның мәнфәгатьләре өчен күп хез­мәт куйган хөрмәтле дин әһелләренә Татарстан Респуб­ликасы Дәүләт бүләкләрен тапшырды.

20 майда, иртәнге намаздан соң, бар халык та Изге Болгар шәһәренә юл тотты. Быелгы “Изге Болгар җыены”н ачу тантанасы Ислам академиясе бинасы янында булды. Баш мөфти Тәлгать хәзрәт Таҗетдин булачак Ислам академиясе урынына сәяхәт кылгач, Кече Манара янында тәүбә догалары, Җәмигъ мәчетендә намаз укылгач, Үзәк Диния назарәте чатырында озак еллар дин юлында хезмәт куючы дин әһелләренә Мактау кәгазьләре һәм медальләр тапшырды. Медальләр алучы затлар исемлегендә безнең Самара өлкәсенең Камышлы районы Яңа Усман авылы мәчете имамы Нурислам хәзрәт Сафуанов, Татар Байтуганы авылы имамы Мөхәммәтнур хәзрәт Гарипов, Камышлы авылы имамы Кәзим хәзрәт Борханов һәм Иске Ярмәк авылы мөәзине Ризван әфәнде Яруллиннар бар иде. Бүләкләрне региональ Диния нәзарәте рәисе, мөфти Талип хәзрәт Яруллин үз куллары белән тапшырырга әманәт итеп алды.

Габдулла Мөхәммәткәрим «Ислам дине һәм татар халкының милли үзенчәлеге» дип аталган секциядә. Уңда — Талип хәзрәт Яруллин.

Бу чарада катнашкан дин әһелләре, галимнәр, хөкүмәт вәкилләре милләтебез язмышы өчен борчылып, татар те­ленең үзенчәлекләрен ки­ләчәк буыннарга җиткерү, мил­ли үзаңы­бызны уяту идея­ләре белән янып яшиләр. Алар форумда яңгыраган гыйбрәтле хәл­ләрне үзләренә үрнәк итеп алырлар, ә дин әһелләре мәхәл­ләләрен тәр­бияләү эшен­дә дә кулланырлар, дип ышанасы килә.

Рамил КӘРИМОВ.

«Бердәмлек». 

КОНТЕКСТ:

Изге Болгарга сәяхәт / Муфтии и имамы России собрались в Казани

Просмотров: 1028