Таш кирмәнле Әстерханда

Татарстан Президенты Рөстәм Миңнеханов самара­лыларны сәламли.

12 — 13 майда Әстерханда үткәрелгән XVII федераль Сабан туена Россиянең 48 ре­гионыннан дүрт йөзләп кунак килгән иде. Бу борынгы шә­һәрнең Федераль Сабан туе үткәрү тәҗрибәсе бар, 2008 елда да биредә Россия татарлары бәйрәм иткән иде. Ә быелгы Әстерхан Сабан туе турында «Бердәмлек»нең штаттан тыш хәбәрчесе түбәндәгеләрне сөйләде.

Тимер юл вокзалында без сигез кеше очраштык. Ре­гиональ «Дуслык» иҗади-иҗ­тимагый оешмасы президенты Фәхретдин Канюкаев, өлкә милли-мәдәни автономиясенең башкарма директоры Фәрхәт Мәх­мүтов, “Туган тел” оешмасы әгъзалары Рамил Төх­вәтшин һәм мин, Фәһим Йосыпов, Камышлы районы администрациясе башлыгы урын­басары Раил Шәкүров, мә­дәният бүлеге җитәкчесе Резеда Төхбәтшина, кадрлар бүлеге мөдире Лилия Абзалова һәм оештыру бүлеге мөдире Гүзәлия Минһаҗева. Без барыбыз да милләтебезне, телебезне, го­реф-гадәтләребезне, мәдә­ния­тебезне саклау идеясе белән янып йөрүче кешеләр. Бер фикердә булган шәхесләр җыелган җирдә беркайчан да күңелсез булмый. 1200 километр араны 22 сәгатьтә очып узган кебек тоелды. Күз ачып йомганчы вагон тәрәзәсеннән Әстерхан утлары җемелдәп күренде. Төнге сәгать өчтә килеп туктавыбызга карамастан, Сабан туйны оештыручыларның бер төркеме безне ачык йөз, тәмле тел белән каршылап, кунакханәгә кадәр илтеп куйдылар, номерларыбызга урнашып бетүебезне күргәч кенә, өйләренә кайтып киттеләр.

Иртән безнең төркемгә тагын өч Нижгар татарын — “Туган як” өлкә татар газетасы редакто­ры Олег Әндәрҗановны, Пет­рякс авылы башлыгы Ансар Садретдиновны һәм Кочко-Пожар авылы эшмәкәре Равил Бәдретдиновны китереп куштылар. Төшке ашны ашап бетергәндә безне инде автобус көтеп тора иде. Дүрт сәгатьлек экскурсия вакытында борынгы Әстерханның данлы тарихы, хәзерге яшәеше белән таныштык. Шунысы гаҗәп: миңа татар тарихын өйрәнү ния­те белән үзебезнең илдә һәм чит илләрдә басылып чыккан чыганакларның күбесен укып чыгарга туры килде. Барысында да Урта гасырларда көньяк далаларда яшәгән борынгы бабаларыбызның таш пулатлы шәһәрләре булмаган, дип языла. Ә Менә Әстерхан Кирмәне 1558 — 1561 елларда 20 чакрым ераклыктагы Бату Сарай кирмәне кирпечләреннән төзелгән, дип сөйләде экскурсовод. Димәк, моңа кадәр ишелгән Бату Сарайның зур өлеше дә таш пулатлардан төзелгән булып чыга түгелме?

Төшке аштан соң Әстерхан өлкәсе губернаторы Александр Жилкин һәм Татарстан Президенты Рөстәм Миңнеханов студентлар шәһәрчегендә татар шагыйре, Советлар Союзы Герое Муса Җәлил һәйкәлен ачу тантанасында катнаштылар һәм чәчәкләр куйдылар.

Соңыннан затлы ресто­раннарда корылган тантаналы аш өстәлләре артында һәр төркемне аерым-аерым сый-хөрмәт иттеләр. Безнең төркемне Әстерхан өлкәсенең авыл хуҗалыгы министры Алек­сей Галкин һәм Харабали районы башлыгы Алексей Штонда кабул итте. Кичә фикер алышу, аралашу сыйфатында үтте.

Хуҗалар регионның төп юнә­лешләре һәм казанышлары турында сөйләделәр. Бу Камышлы делегациясе өчен аеруча кызыклы булгандыр, дип уйлыйм. Ә без, Самарадагы иҗтимагый оешмалар вәкилләре, күбрәк Нижгар татарлары белән җә­мәгатьчелекне кызыксындырган мәсьәләләр турында фикер алыштык.

Ә кичен Әстерханның искиткеч мәһабәт һәм матур опера һәм балет театрында Сабан туе куна­кларын Әстерхан өлкәсе губернаторы Алек­сандр Жилкин һәм Татарстан Президенты Рөстәм Миңнеханов кабул итте. Алек­сандр Александровичның әйтүенчә, шушы зиннәтле би­наның эчке бизәлешендә Әстер­хан өлкәсендә яшәүче һәр халыкның милли ор­наменты күр­сәтелгән. Димәк, шул мил­ләтләрнең мәдәниятләренә дә бу бинада урын бар. Менә бу көнне булган Татарстан һәм Әстерхан сәнгать осталарының кон­церты да төрле милләт халыклары энҗеләреннән те­зелгән иде.

Икенче көннең иртәсендә шул ук автобус безне шәһәрнең “Волгарь” үзәк стадио­нына алып килде. Кунаклар үз ре­гионнарының гербын һәм байрагын тотып сафларга бас­ты. Губернатор Александр Жилкин һәм Татарстан Президенты Рөстәм Миңнеханов һәр делегация янында туктап, исәнләшеп, хәл-әхвәл сорашып уздылар. Шуннан соң сафлар тантаналы рәвештә Сабан туеның төп мәйданына — үзәк стадионга юнәлде һәм анда безне тамашачылар кайнар алкыш­лар белән каршыладылар. Ә урыннарыбызга утырышкач, милли киемнәрдәге мөлаем кызлар барыбызны да чәк-чәк белән сыйладылар.

Сабан туен Александр Жилкин һәм Рөстәм Миңнеханов ачып җибәрделәр. “Әстерхан белән Та­тарстанны гасырлардан килгән ту­ганлык җепләре бәйли, ә бүгенге Сабан туе — Каспий башкаласын­да яшәү­че 140тан артык милләт вәкилләренең үзара дуслыкта һәм теләктәшлектә яшәү­ләренең бер ачык мисалы. Бездә бүген 60 мең татар яши һәм халык саны ягыннан алар өченче урынны били”, — дип башлады чыгышын Александр Александрович. Ахырда ул Сабан­ туе һәм Әстерхан губерниясенең 300 еллыгы уңаеннан милләтара дуслыкны ныгытуга өлеш кертүчеләрне истәлекле медальләр һәм Рәх­мәт хатлары белән бү­ләкләде.

Рөстәм Нургали улы да, үз чира­тында, лаеклы әстер­ханлыларга “ат­казанган” исемен бирде, Рәхмәт хатлары тапшырды һәм Габдулла Тукай исемендәге татар гим­назиясенә микро­автобус бүләк итте. “Безнең Сабан­ туе бәйрәмен бүген бөтен халыклар да үз күрә, шуңа ул быел да Россиянең 59 ре­гионында һәм 32 чит илдә узачак. Без аларның барысына да ярдәм итәргә тырышабыз, чөнки гасыр­лардан килгән бу бәйрәмебез халы­кара дуслыкны ныгытучы чыганак булып хезмәт итә”, — диде Татарстан пре­зиденты.

Менә футбол кырына меңләгән Татарстан һәм Әс­терхан артистлары чыгып, зур тамаша күрсәттеләр. Стадион, гөлбакча кебек, төрле төсләргә күмелде һәм ул төсләр күз камашырлык тизлектә алма­шынып торды. Кунаклар үзләрен Олимпия уеннарын ачу тантанасында кебек хис иттеләр. Татар халкының мил­ли традицияләре, мәдәнияте, гореф-гадәтләре сәнгать аша тамашачыларга иреште.

Бу көнне һәркемнең зә­вы­гына ярарлык концерт мәй­данчыклары, көрәш мәй­дан­нары, спорт уеннары, күңел ачу урыннары бик күп иде. Казанча татар көрәше ике келәмдә 70, 80, 90, 100 һәм 100дән артык авырлык категорияләрендә алып барылды. Көрәшче-ве­тераннар да бил алышты. Сабан туеның төп бүләге — “Фолькс­ваген Поло” машинасы 31 яшьлек татарстанлы Раил Нургалиевка тапшырылды. Ә Федераль Сабан туеның символы — “Тулпар ат” Чувашиягә китте. Киләсе елның Федераль Сабан туен Чебоксарда бәйрәм итәчәкбез.

Татарстан Президенты Рөстәм Миңнеханов самара­лыларны сәламли.

Кунакчыл хуҗалар делегатларны сыйлау, аралашу өчен читтәрәк 18 чатыр тезеп куйганнар иде. Безне дә шуларның берсенә алып керделәр. Өлкә администрациясе вәкилләре дә, әстерханлылар да безнең чатырга кереп бәйрәм белән котладылар, танышып, сөйләшеп утырдык. Бигрәк тә “татар гимназиясе директорының әти­се”, дип таныштырган олы яшьләрдәге кешенең җырлавы күңелемнән китми. Ул җырлаган өч җырның һәрберсендә сихри дала моңы бар. Абзый профессиональ җырчы да түгел бит, ә ничек шулай күңелгә үтеп керә белә!

Үз гомеремдә Советлар Сою­зының төрле шәһәр­лә­рен­дә булырга туры килсә дә, Әстер­хан татарлары белән аралашканым юк иде әле. Ә быел менә чал гасырларда яшәгән бабаларыбызның далаларын күреп кайтырга, моңлы җырларын тыңларга насыйп булды. Себердә эшләгән чагымда, иңгә-иң куеп, милли тормышны алып барган Көн­батыш Себер мөфтие Таһир хәзрәт Саматов, авылдашым, Коми Республикасының татар милли автономиясе рәисе Зәй­нәп Сәгыйрова белән очрашып, туганнарча сөйләшеп утыруы гына да ни тора!

Әйе, Федераль дәрәҗәдә уздырылган һәр Сабан туе бихисап көч, акча, оештыру сәләте таләп итә. Ләкин бу хезмәт үзен аклый, чөнки менә шундый очрашуларны, шундый ачышларны, төрле милләт халыкларының бер күңелле эш тирәсендә берләшүен бернәрсә дә алыштыра алмый.

Фәһим ЙОСЫПОВ,

өлкә «Туган тел» татар җәмгыяте советы әгъзасы.

«Бердәмлек».

Просмотров: 1327