Политолог Руслан Айсин: «Понятие „татары“ было знаком качества, элиты» / Руслан Айсин татарларның этник бүленешенә карата фикерен белдерде

064Выпуск программы «Татарлар» на телеканале «Новый век» был посвящен значению татар для других народов.

Слово «татары» являлось знаком качества, элиты. Об этом заявил политолог Руслан Айсин в передаче «Татарлар» на телеканале «Новый век» — он стал участником беседы, посвященной истории татар. 

«Кавказские тюрки также называли себя татарами, ведь это слово являлось знаком качества, имело значение „государство“. Это объединяло нас и политически, ментально. Действительно, этногенез татар сложен, в то же время самоопределение было в сторону татар. Культурное и цивилизационное влияние их было настолько сильным, что и другие народы называли себя татарами», — рассказал Айсин. 

Историк, этнолог Дамир Исхаков отметил, что китайцы называли монголов татарами. «Такое явление возникло из-за роли, которую играли татары. Например, казахов и узбеков ведь не называли татарами. Куда входило больше кипчаков, тех и называли татарами. У казахов есть группа, возникшая из Чагатайского улуса, поэтому казахов татарами не называли. Кипчакский компонент до сих пор в нас не оценен до конца. Он всегда оставался в стороне», — считает он. 

По словам Дамира Исхакова, в Монголии в трудах по истории встречались авторы, называющие татар монгольским племенем. «Мало кто задумывается, что находится за понятием „монгольские татары“. Сначала татарские племена были связаны с племенами Средней Азии. Татары занимали особое место. Элита сформированного тогда Кимакского каганата состояла из татар. В Улус Джучи татары вошли через кипчаков», — говорит историк.  

По его словам, говоря о монгольских татарах, нужно понимать, что при формировании Золотой Орды монгольская элита была малочисленна, а основное население состояло из кипчакских татар. 

«Я много думал: почему азербайджанцев называли кавказскими татарами. Среди местных говоров есть и кипчакский, значит, сюда входили и кипчаки», — пояснил Дамир Исхаков.

Ученый отметил, что близость карачаево-балкарского языка к татарскому языку объясняется тем, что в начале его истории также лежит кипчакский язык. «С этим же связаны и группы татар на Алтае. У нас очень сложный этногенез», — заключил он. 

Дамир Исхаков рассказал, что название «татары» упоминается и у других народов. «Есть азербайджанские татары, кавказские татары, горные татары. Алтайцев, хакасов также называли татарами», — добавил ученый.

Гульнар ГАРИФУЛЛИНА.

tatar-inform.ru

***

«Без бердәм һәм бер халык. Шул позициядән фикер йөртергә кирәк», — дип белдерде сәясәт белгече «Яңа гасыр» телевидениесендә төшерелгән тапшыруда.

«Яңа гасыр» телерадикомпаниясендә, «Татарлар» тапшыруы кысаларында, татарларның килеп чыгышына, язмышына багышланган әңгәмәләр сериясендә белгечләр милләтнең этник бүленеше проблемаларына тукталдылар.

Сәясәт белгече Руслан Айсин татарның электән дәүләтле, телле, динле, мәгърифәтле халык булуын билгеләп узды. «Безнең милли аң, сәяси үзаң бар. Кайбер зур халыкларның сәяси үзаңнары юк. Бу аларның тарихлары бай булмаган дигән сүз», — диде.

Ул элекке заманнарда цивилизация төшенчәсе булмавын, аны 18 гасырда гына французлар керткәнен искәртте. «Ул вакытта дәүләтлелек төшенчәсе, аннары гына цивилизация дигән әйбер килеп чыккан. Димәк, безнең асылда ул әйбер бар», — диде. Аның фикеренчә, Әстерхан, Себер татарлары дип аеру чыннан да территориаль бүленеш, ул берничек тә этник бүленешләргә тиң түгел.

«Кайбер надан кешеләр „без мишәрләр, без тегендә яшибез“ ди. Руслар бит, мин Камчаткада яшәүче, дип аерып алып әйтми. Шуны истә тотарга кирәк: без бердәм һәм бер халык. Шул позициядән фикер йөртергә кирәк», — диде Руслан Айсин.

Тарихчы, этнолог Дамир Исхаков татарлар төрле кабиләләрдән торганын искәртте. «Еш кына безнең күршеләр — казахлар, ногайлар „сездә кабилә юк“ бит диләр. Алар бездә булганнар, ләкин утрак тормышка күчкәч, кабиләләр беткән, тик эзләре бар. Аерым халык кына кабиләгә ия булып, бездә булмаган дигән сүз дөрес түгел. Без аларны истә тотып, тарихны язганда, боларны чамаларга тиешбез», — диде.

Галим Казан, Касыйм, Әстерхан, Кырым, Себер татарларының нигезе татар булуын, беренче сүзе шушы ханлыкларның башкаласы атамасы гына булуын искәртте. «Аермалыклар бар, ләкин тел уртак. Без аңларга тиешбез: безнең халык формалашу ягыннан бердәм. Татар теле бер тел, аның диалекталь вариантлары гына бар. Татарны ясалма этнос дип сөйләүчеләр дә бар, ләкин без зур җирлектә яшәсәк тә, бердәмлек саклаганбыз», — диде.

Гөлнар ГАРИФУЛЛИНА.

tatar-inform.tatar

Просмотров: 683

Комментирование запрещено