Татарлар нишләп кимегән?

Халык санын исәпкә алу нәтиҗәләре уйланырга мәҗбүр итә.

2020 елгы Бөтенроссия ха­лык санын исәпкә алуның төп этабы 2021 елның 15 октябреннән 14 ноябренә ка­дәр үтте. Башта ул 2020 ел­ның октябрендә булырга ти­еш иде, ләкин коронавирус пандемиясе аркасында аны — 2021 елның апреленә, аннары — сентябрьгә, соңрак октябрьгә күчерделәр. Ә якынча нәтиҗәләре 2022 ел­ның апрелендә билгеле бул­ды, төгәл мәгълүматлар гыйнварда басылып чыкты.

Соңгы җанисәп нәти­җә­ләре буенча ун ел элек туп­ланган күрсәткечләрнең нык үзгәрүе күренә. 2010 елда беренче урында — руслар, икенче урында — татарлар, өченче урында — украиннар булса, соңгы мәгълүматларга караганда, рус һәм татарлардан соң өченче урынны чеченнар били. Аларның саны 200 мең кешегә арткан. Ә менә татарлар, икенче урынны саклап калсалар да, 597.000 кешегә кимегәннәр. 2020 елгы җан­исәп нәтиҗәләре буенча, ил­дә 4.713.669 татар яши. Шулай ук татар телен белүчеләр саны да кимегән — 3.261.155 кеше генә. 2010 елда бу күр­сәткеч 4.280.718 булган, ягъни татар телен белүчеләр са­ны, 10 ел элек китерелгән мәгълүматлар белән чагыш­тырганда, бер миллион ке­ше­гә кимегән.

Әйе, бик күңелсез картина. Самара өлкәсендә дә хәл­ләр мөшкел. Губернада, яңа мәгълүматлар буенча, 94 мең кеше генә үзен татар дип яздырган. Кызганычка, татарлар саны башка өлкәләрдә дә шактый кимегән. Мондый хәл килеп чыгуның төр­ле сәбәпләрен атыйлар. Җанисәпкә җитди карамаучылар саны шактый — коронавирус аяк чалган, техник җай­ланмалар начар эшләгән, бөтен мәгълүматларны да исәпкә алмаганнар дип ак­ла­набыз. Ә ныклабрак уйлап карасаң, барысы да үзе­бездән тора. Татар авылларында балалар рус телендә сөйләшә. Яшьләрдә туган тел­гә карата мәхәббәт тәр­бияләмибез, гореф-гадәт­лә­­ре­безне сакламыйбыз, мил­ли ядкарьләребезне ка­дер­­­лә­мибез, бала тапмыйбыз. Шулай булгач, кимибез инде. Яшьләрдә милли үзаң юк, бик күпләре зур шә­һәрләргә киткәч, татар телен кирәксенми башлыйлар. Яши-яши аңлыйлар инде алар: шәһәрдә күркә булып күперенеп йөрсәң дә, кем икәнеңне барысы да белә.

Рус телендә сөйләшсәң дә, туган телеңне дә онытмаска, буыннан-буынга кү­че­реп барырыга кирәк, дип фикерлибез. Ә сез ничек уй­лыйсыз, кадерле газета уку­чыларыбыз?

Һәрхәлдә, әле­ге вазгыятьнең сәбәбен ачыкласак, киләчәктә күр­сәт­кеч­ләрне уңай якка үз­гәртү мөмкинлеген дә табар идек.

Венера ГАЛИМОВА.

«Бердәмлек».

Просмотров: 556