Рәшит Шамкай: “Ялгызым калганда елап йөрим”

shamkay-150x150Рәшит Шамкай сигез ай элек йөрәгенә операция ясатты. Бүген инде хәле ярыйсы. Табиблар катгый рәвештә: “Ярты елсыз сәхнәгә чыгасы түгел!” — дип кырт киссә дә, ул өйдә тик ята алмаган. Сезон тәмамланганчы берничә концертта катнашырга өлгергән. Үзе исә «тамак сорый бит, даруларына да күп китә», дип акланды. Бүген мин — Шамкайда  кунакта. Өстенә «егетләрский» ак фут­болка, башына түбәтәй киеп каршы алды ул мине. Хатыны — Суфия апа  Идел буенда урнашкан бакчаларына киткән иде.

- Рәшит абый, сакал үстереп җибәргәнсез. Килешә үзегезгә. Сакалыгыз агарса да, чәчегезгә чал керергә ашык­мый әле…

- Хәлим Җәләй белән Алмаз Хәмзин да «килешә сиңа» диделәр.

- Урамга чыккалыйсызмы?

- Кызлар янына гына чыгып керәм, өй тирәсенә…

- Кызлар дигәне әбиләрме инде ул?

- Бу сүзләрдән соң Рәшит абый «Во!» дип баш бармагын күрсәтте, янәсе, шәп кызлар. Аннары: «Син ул әби!» — дип өстәп куйды.

- Менә монда колледж бар. Шуны тәмамлаган кызлар белән аралашам. Даруханәдә сатучы Гүзәл исемле кызга шигырь дә яздым әле.

1

- Яшь кызга өйләнә алыр иде­гезме?

- Беренчедән, мин карт инде. Икенчедән, мөмкин булса, ялгызым яшәр идем.

- Сез саран кешеме?

- Саран дип, сакчыл кеше.

- Познер пенсиясен тулаем балалар йортына күчерә икән. Мондый эшне эшләр өчен сезгә күпме акча керергә тиеш?

- Юк, юк… Минем акча бирергә балаларым бар…

- Һаман балалар дип чабасыз. Фатир җыясыз. Алар үзләрен-үзләре карарлык яшь­тә түгелме соң инде?

- Кызык кеше син…

- Сораудан качасыз. Хәй­риячелеккә акча биргәнегез юкмы?

- Юк. Эчеп-тартып йөргән ана­ларның авыру балаларына акча теләнүенә ачуым килә. Дөрес яшәү рәвеше алып бар­маган ананың ба­ласын кемдер ка­рарга тиешме? Оял­мыйлар да.

- Элек кыстыбый, өчпоч­мак­лар пешерә идегез, камыр ри­зыкларына тотынган бармы әле?

- Юк. Патамушты авырыйм… Ну, коймаклар пешерәм инде. Ашлар да булгалый.

- Ураза гаетен ничек уздырдыгыз?

- Коймак пешердем дә Су­фия апаң белән кара-каршы уты­рып чәй эчтек. Менә, ике кой­мак калган. Теләсәң, ашап кара.

- Кан басымыгыз һаман да уйный­мы?

- Хәзер яхшырды, әйбәт. Аппетит та яхшырды, тәм тоя башладым.

- Көннәрне ничек узды­расыз?

- Үземә-үзем сөйләнеп, шигырьләр укып уздырам. Бик күңелсез вакытла­рымны искә төшерәм дә, бүгенгесенә канәгать булып торам. Аллага шөкер, дим.

Төнге Знче яртыда уянам. Чөнки нәкъ шул вакытта һава җитми баш­лый. Кофе эчкәч кенә гәүдәм таралып китә, һава керә. Юкка гына опера­ция ясамаганнардыр инде миңа. Кан тамырларымны чистарттылар. Бер уянгач, тагын уйланып йөрисең инде. Суфияне уятмас өчен артык тавыш чы-гармыйм. Ул аерым бүлмәдә йоклый.

Интим тормыш белән яшәмәсәлөр дә, ир белән хатын бергә ятып йокларга тиеш, диләр. Без инде 30 ел бергә йокламыйбыз.

- Яшәп арыган чаклар булмыймы?

- Юк бугай. Андый хәлгә җиткән юк. Алай булса, куркыныч ул.

- Туган авылыгыз Ярмәктә (Самара) кемнәр яши?

- Абый, аның гаиләсе. Малайлары бик хөрмәт итә мине. Авылга кайткалап йөрим.

- Танылган артист булгач, хастаханәдә дә сезгә «блат» булгандыр инде?

- Табиблар искиткеч анда! Халык таный. Автограф куеп бир, тегеләй-болай… Андый әйбердән туйдым. Ә ул вакытта хәлем бик начар булган бит минем. «Скорый» вакытында ки­леп җитмәгән булса, үлә идең, ди Суфия.

- Үзегез хәлегезнең мөшкел икәнен аңладыгызмы соң?

- Ул көнне бер фатирны карарга бар­ган идем. Өйгә хәлсезләнеп, сөйрәлеп кайт­тым. Шунда ук урынга аудым. Төс киткән. Улым Айдар тиз генә «скорый» чакырткан. Татар егетләре килде. «Нишләдең, Рәшит абый?» диләр. «Бел­мим», дим. Коляскага утыртып, хастаханәгә алып керделәр. Бөтенесе Шамкай килгән, дип миңа карый. Сер бирмим, уйнап-көлгән булам шунда… Берзаман уянып киттем. Өс­темдә кием юк. Кайдадыр кешеләр сөйләшә. Бер карчык тавышы килә. «Алладан кур­кыгыз», дип сукранып ята. Әзрәк өстем ачылып киткән бугай, «Шамкай» дип көлеп куйдылар. Шулхәтле ачуым килде инде. 

- Озак яттыгызмы?

- Ай ярымлап микән… Хәзер менә дару ашыйм. Пенсия акчасы шуңа гына китеп бара. Кызым Гөлнара медицина өлкәсен әйбәт чамалый. «Анализлар тапшырасың бар, әти», — дип гел әйтеп тора. Мин: «Туйган инде алардан», -дим. Суфия апаң белән бик карыйлар мине.

- Рәшит абый, гомер юлын­да үкенечләр бармы?

- Сәхнәгә эчеп чыгулар булды инде. Кайбер артист­ларны шуның өчен куып та чыгардылар. Мин бер утырып ела­дым да калдым.

- Озак эчтегезме?

- Ул вакытта бушка булды ул. Шуңа гына эчелде дип уйлыйм. Театрда бәйрәм булып кына тора бит. Хәзер инде эчмим дә, тартмыйм да.

- Камал театры турында сөйләгәндә, күңелегез кайный башлый бугай…

- Күпме энергия югалт­канмын анда! Суфия апаң Камал театрында склад мөдире булып эшләп йөри. Корсаклы чагы. Декретка чыгарга кирәк. Ачулары килмәсен, хәтер­ләре калмасын дип ялга җибәрмәдем. Шулай бервакыт ки­тапларны алырга дип менгән җирдән, баскыч белән бергә егылып төште. Бала алты айлык булып туды. 10 көн генә яшәп калды да, теге дөньяга китеп барды сабый. «Рөстәм» дип исем кушып күмдек. Күңелдә гомерлек яра калды. Өйдә үзем генә чакта шуны уй­лап, әрнеп елап йөрим. Рәнҗешләрем дә төшәсе кешеләргә төште…

- Илдәге хәлләр турында нәрсә әйтерсез?

- Гаделсезлекләргә эчем поша. Бервакыт сугыш чоры балаларына матди ярдәм була дип сөйләнделәр.

Кабат оныттылар. Күрәсең, үлеп беткәннәрен көтәләрдер. Сириядә сугыш бара. Анда барып, бомба­га тотуларын һич хупламыйм. Аягы өзелгән бер баланы телевизордан күр­сә­тәләр. Олы кеше буларак минем моңа күңелем өзгәлән­мимени? Ан­нан, белә торып самолетларны янгын сүн­дерергә дип утка кертәләр. Кем урманда учак ягып йөри, шу­ларны автомат белән атарга кирәк. Аннары туктый алар. Мин бу илгә бераз Ста­лин режимын кертер идем.

- ?..

- Яшь балаларны көчләү­челәрне шулай ук атарга. Төр­мә­гә тыгып куя­лар да, салым түләп, син шуларны аша­тып ят аннары. Кайбер гарәп иллә­рендәге кебек, урладымы — ку­лын чап! Җинаятьләр әзрәк булыр иде.

Рәшит абый белән элеккеге еллар хатирәсен барлап, фотолар карап утыр­дык. Менә, зур альбомның бер битенә үзенә якын кешеләрне ябыштырып куйган. Алар арасында язучы Рабит Батулла да бар. «Бу бик туры кеше, шуңа күрә хөрмәт итәм аны», — диде калын каш иясе.

Нәзилә ХУҖИНА.

(“Акчарлак”).

«Бердәмлек».

Просмотров: 1550

Комментирование запрещено