30 июльдә Самараның Петр Алабин исемендәге музеенда Алабуга дәүләт музей-тыюлыгы оештырган күчмә күргәзмә ачылды.
“Татарларда кунакта” дип аталган проект – татар милли мәдәниятенең төрле якларын чагылдырган гүзәл энциклопедия. Әлеге күргәзмәдә XIX гасыр ахыры – XX гасыр башында кулланышта булган этнографик материаллар, Россиядә һәм чит илләрдә иҗат итүче танылган рәссамнарның иҗади эшләре һәм халкыбызның йөзгә якын декоратив-гамәли сәнгать әйберләре җыелган. Анда татарларның көндәлек һәм бәйрәм киемнәрен, көнкүреш кирәк-яракларын, хезмәт һәм музыка коралларын, савыт-саба һәм өй җиһазларын гына түгел, буяулар урынына нефть кулланып ясалган картиналарны һәм ике метрлы агач шүрәлеләрне дә күрергә була. Андый эксклюзив әйберләр олы яшьтәге кешеләрдә дә, балаларда да зур кызыксыну уяталар.
Һәр милләт үз халкының гасырлардан килгән әхлак кагыйдәләрен, гореф-гадәтләрен, йолаларын, авыз иҗатын кадерләп сакларга тырыша. Һәр халыкның үзенә генә хас булган аерым бизәге дә була. Татар символы булган лалә чәчәге тукымада да чигелә, киезгә дә басыла, төсле күн читекләрдә, чүәкләрдә, мендәрләрдә һәм панноларда да үз урынын таба. Зәркан бизәкле алкалар, чулпылар, яка чылбырлары, хаситә, беләзекләр дә милли бизәкләргә бай.
Татар халкының декоратив-гамәли сәнгатендә график эшләр дә ят әйбер түгел, әлеге күргәзмәдә дә алар зур урын алып тора. Гарәп графикасындагы катлаулы язу ысулы белән башкарылган шәмаилләр дә һәр татар өенең күрке булып торырлык. Ә бу күргәзмәдә заманча ясалган берничә шәмаил дә бар.
Экспонатлар һәм картиналар тамашачыны, татар халкының йолалары, гореф-гадәтләре, халык авыз иҗаты белән таныштыра-таныштыра, бала чагына, туган якларына алып кайта, Татарстанның истәлекле урыннары белән очраштыра. Осталарның иҗат чыганагы да гади һәм ихлас халык сәнгатеннән башланадыр. Шуңа күрә самаралылар хозурына тәкъдим ителгән экспозиция һәрбер тамашачыга якын һәм кадерле.
Әлеге күргәзмәне ачу тантанасы да Самара татарлары өчен чын бәйрәм булды. Чараның рәсми өлешен Самара өлкәсенең Алабин музее директоры Андрей Кочетков башлап җибәрде һәм беренче сүзне “Дуслык” оешмасы вице-президенты Минәхмәт Хәлиулловка тапшырды. Ул үзенең чыгышында күргәзмәне оештырган Алабуга тарих һәм архитектура музей-тыюлыгы вәкилләренә һәм кабул итүчеләргә — Алабин музее хезмәткәрләренә, рәхмәт сүзләре әйтте, Җир шарының төрле материкларында яшәүче татарлар арасында элемтәләрне ныгытырга һәм сакларга кирәклеген билгеләп үтте. “Дуслык” оешмасы президенты киңәшчесе Идеал Галәветдинов та, оештыручыларга күргәзмә өчен рәхмәт әйтеп, алга таба да хезмәттәшлек итүгә өмет белдерде. Самара өлкәсенең «Туган тел» татар җәмгыяте җитәкчесе Ильяс Шәкүров Самара татарларының туган якны өйрәнүгә зур әһәмият бирүен ассызыклады. Ул кунакларга “Самар татарлары” журналын бүләк итте һәм басманың бу юнәлештәге казанышларын билгеләп үтте.
Тантана татар җәмәгатьчелеге арасында танылган җырчылар — аталы-кызлы Искәндәр һәм Альмира Сәетовлар, “Идел” татар халык эстрадасы ансамбле һәм аның алыштыргысыз җитәкчесе Мидхәт Әминов, “Яктылык” татар мәктәбенең “Йолдыз” бию ансамбле әзерләгән концерт номерлары белән үрелеп барды. Зур экраннан Татарстанның туристик һәм икътисади потенциалы, төп сәнәгать предприятиеләре һәм әйдәп баручы музейлары турында видео күрсәтелде.
Тантана ахырында Алабуга дәүләт музей-тыюлыгының “Хәтер музее” мөдире Роза Ибраһимова күргәзмә буенча экскурсия үткәрде. Экспозицияне карагач та әле тамашачылар таралышырга ашыкмады. Алар Роза ханыма сораулар яудырып, Алабуганың истәлекле урыннары һәм музейлары, читек һәм түбәтәйләрне кайдан алып булуы, агач Шүрәлеләрне ясаучы осталар турында сораштылар. Музей мөдире “Бердәмлек” газетасы хәбәрчесе сорауларына да җавап бирде.
- Роза ханым, әлеге күргәзмә Россиянең биш төбәгендә узган икән инде. Самара татарлары сезне ничек каршы алды? Башка төбәкләрдә яшәүче татарлардан аерма бармы?
- Самара татарлары искиткеч кунакчыл, киң күңелле халык. Бүгенге тантанага җыелган халык саны аның милли мәдәнияте, тарихы белән нык кызыксынуы турында сөйли. Мин “Яктылык” укучылары чыгышын карап бик тә шатландым. Яшьләргә шундый күркәм тәрбия бирүче ата-аналарга, укытучыларга бик зур рәхмәт әйтәсем килә. Өлкә татарларының бердәмлеге, татулыгы нык сизелә. Афәрин! — дип хисләре белән уртаклашты Роза ханым.
Күргәзмә 29 августка кадәр Самара шәһәре, Ленинская урамы, 142 йорт адресы буенча урнашкан Алабин исемендәге музейда эшен дәвам итәчәк. Искәртеп үтәбез, дүшәмбе – ял көне. Билет бәясе 150 сум. Ә балалар, студентлар һәм пенсионерлар өчен 100 сум гына. Килегез, күрегез, сокланыгыз.
Белешмәләр өчен телефон: (846) 333-64-23 (П.Алабин исемендәге музей).
Эльмира СӘЙФУЛЛИНА.
Просмотров: 1171