Кыен юллар аша

Минегали Ибраев (сулдан-уңга) һәм юбиляр Салих ага Әхмәдиев.

Халык күңеленә мәңге җуел­маслык тирән эз калдыр­ган тарихи вакыйгаларның берсе — ул Бөек Ватан сугышыдыр, мөгаен. Аның да тәмамлануына 71 елдан ар­тык вакыт үтеп киткән инде. Бу канкойгыч дәһшәтле сугыштан әйләнеп кайтырга насыйп бул­ган сугышчыларның саны да елдан-ел күзгә күренеп сирәгәя бара. Хәтта бала чак­ларында турыдан-туры сугыш утының нәкъ ур­тасына атлаган яшь солдатлар да бүген инде 90 яшьлек чал чәчле ветераннар. Кызганыч ки, аларның бик күбесе яу кырында ятып калган. Ә җиңүчеләр булып туган якларына әйләнеп кайтырга насыйп бул­ганнары, җырда әйтелгәнчә, ярты Европаны, ярты Җир шарын җәяү үткәннәр: илебез­не фашизмнан коткару өчен чиктән тыш авырлыклар белән дә, яралары, авырулары белән дә исәпләшмәгән алар. Ә өйгә кайткач, шул ук энтузиазм белән җимереклеккә килгән ху­җалыкны торгызырга то­тын­ганнар.

Шундый ветераннарның бер­се — сугыш һәм хезмәт вете­ра­ны Салих Зәки улы Әхмәдиев ту­рында булыр бу язма­быз.

Салих 1926 елның 13 декаб­рендә Камышлы районының Та­тар Байтуганы авылында Бәдрикамал апа һәм Зәки ага Әхмәдиевлар гаиләсендә дөньяга килә. Тормышлар авыр булу сәбәпле мәктәпнең башлангыч сыйныфларында гына белем алып кала ул, бик иртә колхоз эшенә җигелә.

Авыл малаеның кайсысы гына атларга битараф булыр икән?! Менә Салих та 12 яшеннән атлар караучы Минетдин агага ярдәмче итеп куела. 16 яше тулгач колхоз рәисе аны Яңа Усман МТСына тракторчы булырга укырга җибәрә. Ләкин туган колхозы кырларында эшләргә насыйп булмый аңа — ФЗУга алалар һәм аннан соң Ульяновск шәһәренә заводка эшкә җибәрәләр. Ачлыктан интеккән, бетләп беткән егет­ләр качып өйләренә кайталар. 3-4 көн дә үтми, аларны эзләп киләләр дә алып китеп, 6 айга төрмәгә утыр­талар. Шунда бу егетләрне урман кисәргә йөрткәннәр. 10 ел төрмәдә утырган Зәки исемле бер аб­зый Салихны үз канаты астына ала.

1943 елның ноябрендә Салихны армиягә алалар.

- Әнинең Похвистневога ат белән илтүен һәм елап озатып калуын әле дә хәтерлим. Безне күмер тиягән ачык вагоннарга утыртып Куйбышевка алып киттеләр, аннан Сталинград ягына озаттылар. Ике ай хәрби һөнәргә өйрәнгәннән соң мин 679нчы артиллеристлар полкы соста­вында артеллирист булып Днепропетровскидан Кенинсбергка кадәр барып җиттем. Маршал Жу­ковның үзен күрергә дә насыйп бул­ды, — дип шул дәһшәтле елларны искә ала хәзер ветеран.

Сугыш тәмамлангач та тагын 5 ел хезмәт итәргә туры килә аңа. Бары тик 1950 елда гына яңадан туган як туф­рагына аяк баса егет һәм җиң сызганып туган колхозында эшли башлый.

Яу кырыннан алып кайт­кан орден-медальләр янына тыныч хезмәттә яулаганнары өстәлә бара. Кладовщик, бригадир, ферма мөдире булып эшләп, лаеклы ялга киткән Салих ага­ның Мактау кәгазьләре, Рәх­мәт хатларының исәбе юк.

Гаилә хәленә килгәндә, бе­ренче тормыш иптәше Әлфия апа белән язмыш аларны аерган. Шулай да уллары Саҗит һәм Фаил әтиләре белән гел ара­лашып яшәгәннәр. Кыз­ганыч­ ки, аларның икесе дә хәзер бакыйлыкка күчкән инде. Ә киленнәре, онык­лары белән ара өзелмәгән.

Икен­че тормыш иптәше Мин­сафа апа белән дә 40 елдан артык бергә го­мер кичергән ул. Уртак ба­лалары булмаса да, Минсафа апаның уллары Раил һәм Рафаэль Салих аганы үз әтиләре урынына күреп яшә­гәннәр һәм бүгенге көндә дә, әни­ләренең гүр иясе булуына ка­рамастан, гаиләләре белән Бөгелмә шәһәрендә яшәгән якыннары — аның көтеп алган кунаклары.

Сугыш ветераны район үзә­гендә урнашкан, бөтен уңай­лыклары булган яңа йорттан торак белән тәэмин ителсә дә, әле дә элеккечә туган йор­тында гомер кичерә. «Камышлыны никтер үз итә алмадым, гел Байту­ганымны сагындым. Туган авылымның сулар һавасы да башка», — дип сөйли ветеран.

Эшмәкәр Минегали ага Ибраевны да шушы йортта кунак буларак күрергә насыйп булды миңа. Салих абый белән алар бик күптәнге та­нышлар икән инде, байтак ел­лар аталы-уллы кебек, бер-берсенә ярдәм итеп, киңәшләшеп яшиләр.

- Улымдай күргән Минегали, киленнәрем, оныкларым бул­ганда мин үземне ялгыз хис итмим. Аннары социаль-ярдәм күрсәтү бүлегеннән килеп ка­раучыларым да бар. Аларга да рәх­мәт. Юбилеем көнне илебез башлыгы Владимир Путинга һәм үзе исеменнән котлаулар юллап, бүләкләр тапшырып киткән район баш­лыгы Рафаэль Баһаутдиновка да рәхмәтләрем чиксез. Безгә, өлкән­нәргә, бер җылы сүз дә җитә бит.

Хөрмәтле Салих ага! Якын­нарыгызның хөрмәтен тоеп, озак еллар яшәргә насыйп бул­сын сезгә.

Рәйсә ТӨХБӘТШИНА.

Автор фотосурәте.

«Бердәмлек».

Просмотров: 1358